1. Không tiêm vắc-xin phòng bại liệt cho trẻ trong các trường hợp:
• Trẻ có phản ứng nặng sau lần tiêm chủng vắc-xin IPV hoặc vắc-xin có thành phần IPV trước đó
• Trẻ dị ứng với các hoạt chất, tá dược trong vắc-xin hoặc dị ứng với neomycin, streptomycin, polymycine B
• Trẻ có tình trạng suy chức năng các cơ quan như suy hô hấp, suy tuần hoàn, suy tim, suy thận, suy gan đang giai đoạn cấp tính, ... có thể trì hoãn đến khi sức khỏe trẻ ổn định để sử dụng vắc-xin cho trẻ.
2. Tạm hoãn tiêm vắc-xin phòng bại liệt cho trẻ trong các trường hợp
• Trẻ đang mắc các bệnh nhiễm trùng hoặc bệnh cấp tính
• Trẻ sốt ≥ 37.5 độ C (đối với phòng tiêm ngoài bệnh viện), sốt ≥ 38 độ C (đối với phòng tiêm tại bệnh viện) hoặc hạ thân nhiệt ≤ 35.5 độ C (nhiệt độ được đo tại nách)
• Trẻ đang hoặc mới kết thúc đợt điều trị bằng corticoid liều cao tương đương prednisolone ≥ 2mg/kg/ngày cần tạm hoãn sử dụng vắc-xin sống giảm độc lực trong vòng 14 ngày
• Trẻ mới truyền máu, các sản phẩm từ máu hoặc dùng các sản phẩm globulin miễn dịch trong vòng 3 tháng trừ trường hợp trẻ sử dụng globulin miễn dịch điều trị viêm gan B
3. Cách theo dõi trẻ sau tiêm vắc-xin phòng bại liệt
• Cho trẻ ở lại khu vực theo dõi sau tiêm chủng tối thiểu 30 phút sau tiêm để nhân viên y tế theo dõi trẻ và xử lý kịp thời những phản ứng bất thường có thể xảy ra
• Cha mẹ theo dõi trẻ tại nhà ít nhất 24-48 giờ sau khi tiêm chủng. Các dấu hiệu cần theo dõi là toàn trạng tinh thần của trẻ (tỉnh táo, quấy khóc, li bì...), tình trạng ăn ngủ, bỏ bú, bú kém, nhiệt độ, phát ban trên da, sưng đỏ vị trí tiêm, thở nhanh, khó thở, tím tái, rối loạn tiêu hóa... khi phát hiện sức khỏe trẻ có gì bất thường, phải đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.
• Chú ý quan sát trẻ thường xuyên, không chạm, đè vào chỗ tiêm, không đắp bất cứ thứ gì vào chỗ tiêm. Cho trẻ ăn đủ bữa, đủ số lượng, thường xuyên kiểm tra trẻ vào ban đêm.
Vắc-xin bại liệt dạng tiêm rất an toàn. Tuy nhiên cũng giống như các vắc-xin khác, sau khi tiêm có thể gặp các tác dụng không mong muốn như:
• Phản ứng thường gặp: đau, xuất hiện quầng đỏ, sưng tại nơi tiêm, sốt nhẹ. Các phản ứng này sẽ tự hết trong 1-2 ngày.
• Phản ứng hiếm gặp (<0.01%): sưng, phù nề tại nơi tiêm có thể gặp trong 1-2 ngày, phản ứng dị ứng, nổi mày đay, phù mặt, sốc phản vệ với một trong các thành phần của vắc-xin, đau khớp, co giật, cơ thể kích thích, phát ban.
4. Cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi có các dấu hiệu sau
• Trẻ quấy khóc dai dẳng, kích thích, vật vã, lừ đừ, li bì, hôn mê...
• Trẻ khó thở, thở nhanh, có dấu hiệu rút lõm hõm ức, rút lõm lồng ngực, tím quanh môi
• Sốt cao > 39 độ C, khó hạ nhiệt độ hoặc sốt kéo dài hơn 24 giờ
• Tay chân lạnh, da nổi vân tím
• Nôn trớ nhiều lần, bú kém, bỏ bữa
• Trẻ phát ban, co giật
• Các biểu hiện khác thường làm cho mẹ lo lắng.
Nguồn: BS.Nguyễn Hải Hà - Trưởng Đơn nguyên vắc xin – Khoa Ngoại trú Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City